Lingua Franca

Ne demek bu lingua franca? Lingua franca, ortak dil anlamında kullanılır. Farklı ana dilleri konuşan insanların iletişim kurması için yaratılmıştır. Bu dilin kökenlerinin Orta Çağ’a kadar uzandığı düşünülmektedir. İlk kez Haçlıların ve Doğu Akdeniz’deki tüccarların kendi aralarında anlaşabilmek için geliştirdikleri Fransızca ve İtalya sözcüklerden oluşan bir dili ifade etmek için kullanılan bu tabir, zamanla ortak dilleri ifade etmek amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.

Peki ne işe yarıyor? İki kişi düşünün. Bu iki kişi, aynı coğrafi bölgede yaşıyor ya da bir süreliğine aynı yerde bulunuyorlar. Ancak aynı yerde bulunmalarına rağmen bu iki kişinin dilleri ve etnik kökenleri birbirinden farklı olsun. Bu iki kişi nasıl iletişim kurar? Bu sorunun cevabını düşününce aklınıza beden dili geliyor olabilir. Ancak beden dili, sağlıklı bir iletişim kurabilmek için yeterli değildir. İşte burada devreye ortak dil girer.

Lingua franca, bu iki insan arasındaki köprü dil görevi görür. Ayrıca aynı bölgede yaşamayan, farklı dilleri konuşan insanların ticaret yapmasında ve siyasetinde de oldukça önem arz etmektedir.

LİNGUA FRANCA NEDEN VE NASIL ORTAYA ÇIKAR?

Lingua franca zaman zaman doğal olarak ortaya çıkarken bazı durumlarda bölgedeki karar vericiler tarafından belirlenmiştir. Bir bölgede ortak dil kabul edildiğinde ana dilin yanında ortak dil de ikinci bir dil olarak öğretilir. Afrika’daki çoğu ülkelerin kendi ana dillerinin haricinde İngilizce veya Fransızca bilmeleri bu yüzdendir.

Küresel anlamda ortak dilin İngilizce olduğunu söylemek mümkün ama bir de bölgesel ve ulusal düzeydeki ortak diller vardır. Birden fazla dilin var olduğu yerlerde aynı dili konuşmayan insanların anlaşabilmesini sağlayan her dil, aslında o bölgenin Lingua francasıdır. Örneğin Hindistan’ın Burma sınırının kuzeybatı ucunda bulunan Nagaland’da yaşayan yirmiden fazla halkın, iletişim kurabilmek için ortaya çıkardıkları karma bir dil olan Naga dili de o bölgenin lingua francasıdır.

Lingua franca biraz da kiminle konuştuğunuza bağlıdır. Bir Türk’ün Almanya’ya gittiğini düşünelim. Bu Türk eğer Almanca biliyorsa Alman birisiyle ulusal lingua franca olan Almanca konuşur. Ancak bu Türk, Almanca bilmiyorsa ve iki taraf da küresel dil olan İngilizceyi biliyorsa İngilizce de konuşabilirler. Bu da küresel lingua francadır diyebiliriz. Kısaca aynı ana dili konuşmadığımız bir kişiyle en iyi şekilde iletişim kurmanızı sağlayacak dil, lingua francadır diyebiliriz.

Kültürü büyük bir yapboz olarak tanımlayabiliriz. Kültürü oluşturan ögeler ise bu yapbozun küçük parçalarıdır. Lingua franca ya da daha genel anlamda dil de o yapbozun ufak parçalarından birisidir. Bir kültürde kullanılan lingua franca kültürün küçük bir bölümünü görmemizi sağlayabilir. Tabi kültürel diğer değerleri anlayabilmek ve anlamlandırabilmek için konuşulan dili bilmek büyük önem taşır. Birbiriyle bağlantılı olan pek çok kültürel değer, farklı dillerde anlamını yitirebilir ya da başka bir dile çevrilemeyecek kadar özel olabilir. Bu kültürel değer, bir olayı tanımlayabilir, bir duyguyu tanımlayabilir, bir eylemi tanımlayabilir ve sadece o lingua francada anlam taşıyabilir. Bir kültürü anlamlandırabilmek ve anlayabilmek için dili öğrenmek kişiye çok yardımcı olacaktır.