Farklı Kültürlere Yolculuğun Lezzetli Yanı

Yemek yemek, sadece temel bir ihtiyacı doyurma eylemi midir? En sevdiğiniz yemeği yerken ağzınızda bıraktığı o tadı düşünün. Sanki ağzınızda en sevdiğiniz yemeğin kocaman bir ısırığı/parçası varmış gibi hayal edin. Benim şimdiden ağzım sulanmaya başladı. Sorunun cevabını dile getirmeye gerek bile kalmadı diye düşünüyorum.

Dünyanın en güzel yemekleri hangi ülkededir? Bu sorunun net bir cevabını bulmak çok da mümkün değil.  Peki ya kebap deyince aklınıza hangi ülke geliyor? Ya da Yunanistan’la Türkiye arasında yıllarca süren baklava meselesinin sebebi nedir?

Tabi ki bu yazımızda baklavanın hangi ülkenin kültürel mirası olduğunu tartışmayacağız ama yemekler ve kültürler arasındaki ilişkiye bir göz atabiliriz. Kültürel mirasımızdan ve etnik kökenimizden izler taşıyan yemek kültürümüz, gıdaya yönelik inanç ve deneyimlerimizi ifade eder.

Dünyada her ülkenin kendine has yemek kültürü bulunmaktadır. Hatta aynı ülke içerisinde farklı bölgelerin bile yemek kültürleri, damak zevkleri farklılık göstermektedir. Türkiye’yi düşünelim. Ege’ye doğru gidilince zeytinyağlı sebze yemeklerine doyabilecekken ülkemizin doğu taraflarına gidince bol bol et yeme ihtimalimiz oldukça yüksektir. Peki nedir bu farklılıklara yol açan şeyler?

Kültür, çevre, gelenek görenekler, din gibi birçok etken sayabiliriz. Bu farklılıklar da genellikle kullanılan malzeme ve baharat çeşidinden kaynaklanmaktadır. Hindistan’da zengin çeşitleriyle yoğun baharatlı yiyecekleri bulabiliriz. Bir noodle (diğer adıyla Asya eriştesi) gördüğümüzde aklımıza ilk olarak Çin’in gelmesi kadar; İtalya deyince de akla hamurlu yiyecekler (pizza, makarna gibi) gelmesi son derece normaldir.

Din Etkisi

Hinduizm dininin yoğunlukta olduğu Hindistan’da vejetaryen yiyeceklerin yoğunlukta olması çok da şaşırtıcı bir şey değildir. Birçoğunuzun bildiği gibi Hinduizm inancına sahip olanlar yani Hindular ineklerin kutsal olduklarına inanmaktadırlar. Bir de Türkiye’den örnek verecek olursak; İslam dininde domuz etinin haram olması sebebi ile ülkemizde neredeyse hiçbir ürünün içerisinde domuz eti içeren ürünler ve yemekler yenilmemektedir.

Yemek Yeme Biçimleri

Yemek yeme şeklimiz de kültürden kültüre farklılık gösterebilmektedir. İtalyan yemek kültürüne alışkın birisinin yanında makarnanıza ketçap sıktığınızda bu durumdan pek hoşnut olmayacaktır.

Eski milletlerden süregelen bazı yemek yeme şekilleri hiç değişmeden günümüze kadar gelmiştir. Elle yemek yeme, çatal kullanma, kaşıkların ve çubukların kullanımı coğrafya, gelenekler, din, statü ifade edebilmektedir. Şili’de pizza ve ekmeği bile elle yemek kabalık olarak görülüyor. Orada ne yerseniz yiyin çatal bıçak kullanmak zorundasınız. Hindistan’da elle yemek yiyebilirsiniz ama sol elle yemek hoş karşılanmıyor. Çünkü sol el “kirli” sayılıyor.

Misafirperverliğin ön planda olduğu Türkiye’de dikkatinizi çeken kültürel şeyler oldu mu? Mesela annelerimiz pişirdiği yemek komşuya kokmuştur, canı çekmiştir diyerek komşuya da bir tabak gönderir. Komşudan gelen tabak, geriye boş gönderilmez. Bir yemekten bahsedilecekse genellikle cümleye “ayıptır söylemesi…” diye başlanır. Sofradan kalkarken yemek yapan kişiye “eline sağlık” denir. Herkese de “afiyet olsun” denir.

Her ülkenin kendine has yemekleri ve yemek biçimleri var. Örneklerini saymakla bitiremeyiz. Ben Türkiye içerisinde pek aşina olmadığım bir yere gittiğimde ya da başka bir ülkeyi gezdiğimde yemek konusunda ilk tercihim yöresel tatları denemek oluyor. Bu konuda hem çok hoş hem de kendimce pek de memnuniyet verici olmayan deneyimlerim var. Hoşnut olmadığım deneyimlerde konfor alanıma sığınarak zincir yemek şirketlerini (hızlı hazır yemek sistemleri veya İngilizce olarak fast food) tercih etmeye daha meyilli oluyorum.

Özellikle pandemi sürecinde yurtdışı seyahatleri çoğu insan için eskisi kadar ulaşılabilir değilken dünyayı, farklı kültürleri keşfetmenin bir yolunu daha biliyorsunuz artık. En çok gitmek istediğin ülkenin meşhur yemeklerini tarayıcından aratarak bu lezzetli yolculuğuna ilk adımı atabilirsin. Afiyet olsun ve iyi yolculuklar.